De snelheid waarop jouw lichaam voeding in energie omzet, wordt geregeld door jouw schildklier. Deze vlindervormige klier ligt in jouw hals. Vaak zie je dat na een heftige stresssituatie de schildklier vertraagd in zijn werking. De overgang, een zwangerschap, een traumatische gebeurtenis of een ongeluk zijn voorbeelden van zo’n stressvolle gebeurtenis voor het lichaam. Stress verhoogt de aanmaak van het stresshormoon cortisol. Een ontregeling in dit hormoon kan, afhankelijk van het type stress en de duur ervan, de schildklier vertragen. Veel vrouwen merken dan ook dat afvallen moeilijker gaat na een zwangerschap of na de overgang.
Productie
Onze schildklier produceert verschillende hormonen. Dit doet de schildklier onder invloed van het thyroid stimulerend hormoon (TSH) uit de hypofyse. Onze hypofyse stuurt TSH naar de schildklier en bepaalt hiermee hoeveel de schildklier aan hormonen gaat produceren. Thyroxine (T4) en triidothyronine (T3) zijn de meest bekende schildklierhormonen. Daarnaast produceert de schildklier diiadothyronine (T2), monoiodothyronine (T1) en calcititonine. Ongeveer 90% van wat de schildklier produceert, is het hormoon T4. Dit hormoon is grotendeels gebonden aan eiwitten en is nog niet werkzaam. Ongeveer 10% van wat de schildklier produceert, is het hormoon T3. Ook hiervan is een gedeelte nog gebonden aan eiwitten en niet werkzaam. Pas in de lever worden deze hormonen omgezet naar de actieve T3 variant.
Functie
In het totale hormonenspectrum vervult de schildklier een belangrijke rol binnen élke cel in het lichaam. De schildklier stimuleert de stofwisseling door de mitochondriën in de cel aan het werk te zetten. Mitochondriën zijn de ‘energie-fabriekjes’ in de cel. Iedere cel heeft zo’n energie-fabriekje. In deze fabriekjes wordt energie uit voeding vrijgemaakt zodat de cel deze energie kan gebruiken voor allerlei functies in het lichaam. Dit merk je bijvoorbeeld door een evenwichtige stofwisseling, doorbloeding, lichaamstemperatuur, darmperistaltiek en zenuwoverdracht. Daarnaast stimuleert de schildklier de groei van het lichaam. Wanneer schildklierhormonen worden aangemaakt, gaat het aantal en volume mitochondriën sterk omhoog. Dit leidt tot een verhoogde snelheid en aanmaak van energie. Het is de hoofdfunctie van het hormoon T3 om de activiteit en het aantal mitochondriën op te voeren.
Te traag werkende schildklier
Een te traag werkende schildklier wordt ook wel hypothyreoidie genoemd. In dit geval maakt de schildklier te weinig schildklierhormonen, T3 & T4, aan. Sommige vrouwen ondervinden hier tijdelijk hinder van, bijvoorbeeld na een zwangerschap. Maar hypothyreoidie kan ook blijvend zijn. Een te trage werking van de schildklier kan komen door een probleem in de aansturing van de schildklier door de hypofyse of in de schildklier zelf. Daarnaast kan er een probleem zijn in de omzetting in de lever naar het werkzame hormoon T3. Maar er kan ook nog wat anders aan de hand zijn.
Een disbalans van de hormoonproductie in de bijnieren, in het bijzonder dat van het stresshormoon cortisol, heeft een effect op de schildklier en hypofyse. Het is waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak van problemen met de schildklier. Stress verhoogt de cortisol productie en kan, afhankelijk van het type stress en de duur ervan, leiden tot uitputting van de bijnieren. Een laag cortisol is het gevolg. Naar schatting heeft 50% van de mensen met een te traag werkende schildklier (hypothyreoidie) te maken met een bijnierprobleem. Een disbalans in cortisol kan grote gevolgen hebben voor de schildklier. Zo wordt de TSH productie in de hypofyse tegengegaan, wordt het hormoon T4 minder goed in T3 omgezet en verdwijnt de afweer-onderdrukkende rol van cortisol. Door dit laatste gevolg kan een overactief afweersysteem lichaamseigen weefsel zoals de schildklier aanvallen.
Van alle organen is de schildklier het meest gevoelig voor een overactief immuunsysteem. Bij schildklierproblemen zijn de meeste klachten vaak auto-immuun van aard. Auto-immuunziekten komen bij vrouwen vele malen vaker voor. Ook kunnen auto-immuunziektes familiair bepaald zijn. Aandoeningen aan de schildklier komen veruit het meeste voor bij vrouwen, met name in de leeftijd van 30 tot 50 jaar. De oorzaak daarvan kan worden gezocht bij de grote hormonale veranderingen die zich bij vrouwen in deze leeftijdscategorie voordoen. In tegenstelling tot mannen. Vrouwen produceren vanaf deze leeftijd geleidelijk aan steeds minder van het hormoon progesteron. Dit hormoon heeft een belangrijke rol bij het onderdrukken van het afweersysteem. Met name de periode nét na de zwangerschap, wanneer de vrouw minder progesteron en oestrogeen heeft, zijn risicovol voor de vrouw. Ook door het gebruik van de anticonceptiepil wordt de vrouwelijke hormoonbalans verstoord. Na een bepaalde periode kan dit leiden tot een ontregeling in de schildklier.
Voor een goede werking is de schildklier afhankelijk van een aantal nutriënten. Tekorten aan deze nutriënten kunnen dan ook een rol spelen bij schildklierproblemen. De belangrijkste stofjes voor de schildklier zijn jodium, tyrosine en selenium. Daarnaast spelen ook vitaminen & mineralen een belangrijke rol. Denk dan aan ijzer, magnesium, zink, vitamine A, B6, C en E. Tekorten aan nutriënten kunnen ontstaan door te weinig inname maar ook door een slechte opname. Dit speelt bijvoorbeeld een rol wanneer de darm of lever slecht functioneert. Hier kan ongezonde voeding of belasting door chemicaliën een oorzaak van zijn. Zogenaamde interne vervuiling in het lichaam is het gevolg. De schildklier-stofwisseling is erg gevoelig voor deze vervuiling van het lichaam omdat het tot in de mitochondriën doordringt. Op deze manier kan ongezonde voeding zowel de functie van de ‘energie-fabriekjes’ als van de schildklierhormonen verstoren.
Er zijn tal aan klachten waar je last van kunt krijgen bij een te traag werkende schildklier. Ik heb hieronder een aantal klachten van een vertraagde schildklier opgesomd:
- Vermoeidheid
- Koude handen en voeten
- Obstipatie
- Vocht vasthouden
- Overgewicht
- Depressieve klachten
- Haaruitval
- Droge huid
- Breekbare nagels
- Spierkrampen en/of gewrichtspijn
- Spataderen of couperose
- Verhoogd cholesterol
- PMS klachten
- Laag afweersysteem
Te snel werkende schildklier
Even goed als een te traag werkende schildklier kan ook een te snel werkende schildklier ontstaan. Dit wordt ook wel hyperthyreoidie genoemd. In dit geval maakt de schildklier teveel schildklierhormonen aan. Ook hier ligt vaak een auto-immuun reactie van het lichaam aan ten grondslag. In de periode na de zwangerschap zie je soms een te snel werkende schildkier ontstaan. Vaak is de schildklier dan ontstoken. Meestal wordt deze periode opgevolgd door een vertraagde schildklierfunctie. Klachten die passend zijn bij een te snel werkende schildklier zijn onder andere een hoge hartslag of hartkloppingen, gejaagdheid, bolle ogen, warme & vochtige huid, trillende handen, diarree en soms een gezwollen schildklier.
Tips
Bij vermoeden van een verstoring in de schildklierfunctie is het allereerst raadzaam om bloedonderzoek uit te laten voeren bij de huisarts. Zowel bij een te snel werkende, als bij een te traag werkende schildklier, is het van belang om een gezond voedingspatroon na te streven. Soms kan het vermijden van een aantal voedingsproducten hier uitkomst bij bieden. Crashdiëten zijn uit den boze bij een verstoring in de schildklierfunctie. Bij deze rigoureuze crashdiëten wordt de stofwisseling nog meer verstoord. Het reduceren van stress is daarnaast van groot belang om rust in het (meestal overactieve) immuunsysteem te creëren.
