Oestrogeen kennen wij allemaal als het vrouwelijk hormoon dat de vrouwelijkheid & vruchtbaarheid stimuleert. Maar het doet nog veel meer. Oestrogeen heeft een heel belangrijke werking in ons brein, verbetert de kwaliteit van slaap en helpt rimpels nog even uitstellen. Heel logisch dus dat na de overgang juist hier problemen ondervonden worden. Oestrogeen is bij zo’n 300 processen in ons lichaam betrokken die niets met reproductie te maken hebben. Door een drastische afname van het hormoon oestrogeen rond en na de menopauze ondervinden vrouwen dan ook klachten door het gehele lichaam. Tussen de 40 en 52 jarige leeftijd kan bij vrouwen makkelijk een periode inluiden waar ze meer chronische klachten kunnen ontwikkelen.
Oestrogeenproductie
Oestrogeen wordt gemaakt in de eierstokken door de rijpende follikel en het gele lichaam. Daarnaast wordt oestrogeen ook aangemaakt in de hersenen, bijnieren, ons vetweefsel en tijdens de zwangerschap in de moederkoek (placenta). Er zijn drie belangrijke vormen van oestrogeen. Het werkelijk belangrijke oestrogeen is 17-beta-oestradiol (oestrogeen). Een ander oestrogeen, oestron, komt meer voor na de menopauze en bij overgewicht. Als de menstruatie gestopt is en lichaamsvet de belangrijkste producent van oestrogenen wordt, is dit een belangrijke vorm. Weer een ander oestrogeen, oestriol, is eigenlijk een afvalstof van 17-beta-oestradiol. Tijdens de zwangerschap is oestriol echter in hoge dosis aanwezig. Na de menopauze worden nog slechts beperkte hoeveelheden oestrogeen geproduceerd in het lichaamsvet (door aromatase uit testosteron) en de bijnieren (uit DHEA). Een man met overgewicht heeft bijvoorbeeld rond het 55e levensjaar gemiddeld meer oestrogeen dan een vrouw van die leeftijd zonder overgewicht.
Oestrogeen functies
Oestrogeen stimuleert de ontwikkelingen en seksuele eigenschappen van de vrouw. Het stimuleert de ontwikkeling van de baarmoeder, vagina, borsten, genitaliën, heupen en andere vrouwelijke kenmerken. Daarnaast zorgt oestrogeen voor de menstruatie bij de vrouw en is het belangrijk voor gezonde slijmvliezen bij de vrouw zoals de vaginawand. Oestrogeen heeft een balans in de vruchtbare periode met progesteron, waarbij oestrogeen dominant is in de eerste helft van de cyclus en progesteron dominant is in de tweede helft van de cyclus.
Voor een gezonde hersenfunctie heeft de vrouw ook oestrogeen nodig. Zo is oestrogeen betrokken bij de herinnering & cognitie in de hersenen. Oestrogeen vergroot de glucose en zuurstoftoevoer naar de hersenen en bevordert de bloedcirculatie. Daarnaast reguleert oestrogeen de hoeveelheid neurotransmitters als serotonine, dopamine, acetylcholine en endorfinen in ons brein. Zo heeft oestrogeen invloed op ons gedrag. Zowel seksueel als sociaal gezien. Wat meer oestrogeen in het vrouwelijk lichaam, zorgt voor wat zorgzamer gedrag. Daarnaast zorgt de mate van oestrogeen voor een bepaalde stress tolerantie. Vaak zie je dan ook dat, wanneer het oestrogeen daalt, de vrouw minder goed met stressvolle situaties kan omgaan.
Om voldoende calcium in de botten te krijgen, weten we dat we een bepaalde hoeveelheid vitamine D en calcium nodig hebben. Wat iets minder bekend is, is dat we ook oestrogeen nodig hebben. Oestrogeen stimuleert de aanmaak van botweefsel. En zoals veel vrouwen zullen erkennen, houdt oestrogeen de huid stevig. Na de overgang zie je door een daling van oestrogeen meer huidveroudering en rimpels.
Oestrogeendominantie
Als vrouw zijnde kun je een teveel aan oestrogeen opbouwen en daardoor klachten krijgen van zogenaamde oestrogeendominantie. Echter is er ook een andere reden waarom je klachten kunt krijgen van hoog oestrogeen. Oestrogeen dominantie betekent dan dat er weinig of geen progesteron tijdens de ovulatie wordt geproduceerd en dat er dus weinig of geen progesteron tegenover oestrogeen staat. Dit laatste vindt in het bijzonder plaats ongeveer vanaf de 35 jarige leeftijd van de vrouw als de ovulatie in de westerse vrouw steeds vaker begint te haperen. Voorafgaand aan een oestrogeen-daling tijdens de menopauze, kun je dus eerst een verhoogd oestrogeen ervaren. Niet omdat oestrogeen te hoog is, maar omdat de ‘tegenhanger’ progesteron eerst daalt. Klachten die je dan ervaart zijn bijvoorbeeld gevoelige borsten, hevige bloedingen, hoofdpijn, opgeblazen gevoel, baarmoederhals dysplasie, angst, depressie en vaginale schimmelinfecties.
Oestrogeen tekort
Door een tekort aan oestrogeen kun je last krijgen van tal aan klachten. Denk dan bijvoorbeeld aan een hoger cardiovasculair risico, makkelijker aankomen en achteruitgang van cognitie. Maar er zijn er veel meer. Enkele klachten heb ik hieronder opgesomd:
- Toename lichaamsgewicht
- Slaapproblemen
- Opvliegers/ nachtzweten
- Urineweginfecties
- Gewricht en spierproblemen
- Botontkalking
- Geheugenproblemen
- Snelle huidveroudering
- Mentale klachten
- Depressie/ angst
- Borst en eierstokkanker
- Hart en vaatziekten
- Insuline resistentie
- Ontstekingsgevoeliger
Tips
De overgang en zijn grapjes, je kunt er flink last van hebben. Gelukkig kun je hier invloed op uitoefenen met jouw voeding & leefstijl. Zorg er in eerste instantie voor dat het vetpercentage niet te laag wordt. Na de overgang is vetweefsel een belangrijke producent van een beetje oestrogeen. En zoals je hierboven hebt gelezen, is oestrogeen belangrijk voor een sterke gezondheid! Gebruik in het voedingspatroon dan ook ruim gezonde vetten. Daarnaast is voldoende lichaamsbeweging belangrijk voor sterke botten. Door de druk die op de botten wordt uitgeoefend, blijven de botten sterker. Streef daarnaast zoveel mogelijk een gezond voedingspatroon na, zoals het mediterraanse dieet. Dit zorgt ervoor dat jouw hormonen zoveel mogelijk in balans zullen blijven.
